Het was een plotselinge wending in het voorgesprek, ergens tegen het einde. Jongvolwassen kinderen die vol trots over hun vader hadden gesproken. Verhalen buitelden over elkaar, er werd ruimschoots gelachen en vrolijk terug geblikt. Totdat opeens een van de dochters de hand voor haar mond deed en me verschrikt aankijkt: “Jij moet nu wel denken Wat een raar gezin dat ze zo uitgelaten zijn. Mag dit eigenlijk wel? Is dit wel passend nu papa dood is?”
Ik kan ze geruststellen. Een uitvaart begint rond de tafel in het voorgesprek. De verhalen komen los en – als je het goed gehad hebt met elkaar – ook de mooie dingen die je met elkaar beleefd hebt. Juist ook die. Alles. Inclusief de emoties die daarbij horen. Er is niet zoiets als ‘goed ingetogen’ of ‘verkeerd opgetogen’. Het gedrag dat je het overlijden en het gedenken van een dierbare oproept is geen kwestie van voorgeschreven etiquette. Het is voor ieder weer anders. Wees jezelf. Dàt is normaal (en niet abnormaal).
