Rondom de ramp met de MH17 wordt veel gezegd en geschreven. Rouwen – hoe doe je dat? Er is hernieuwde aandacht voor. Niet alleen van deskundigen en allerlei –logen, we doen het gewoon. Het wordt zichtbaar in – wat men noemt – rituelen waaruit blijkt dat de overleden mensen ons kostbaar zijn.
Eén van de beschouwingen hierover was van Leon Heuts, adjunct-hoofdredacteur van Filosofie Magazine. In dagblad Trouw van 22 juli 2014 schreef hij een opiniestuk onder de titel "Gesol met lichamen is existentiële diefstal”. Een paar passages uit zijn stuk wil ik met jullie delen, omdat ze de kern raken.
"Een van de grootste misdaden is de ontkenning dat een mensenleven betekenis heeft, alsof het niet meer is dan een steen”. Als op tv zichtbaar wordt dat separatistische strijders in Oost-Oekraïne met lichamen en persoonlijke bezittingen in de weer zijn, zegt Heuts daarover: "Het voelt aan als existentiële diefstal; dit gaat verder dan plundering. Levens worden beroofd van hun betekenis, lichamen worden gereduceerd tot dingen. Zelfs als uiteindelijk alle lichamen gerepatrieerd kunnen worden, is deze banalisering van het menselijk bestaan nauwelijks nog uit te wissen. De doden en hun nabestaanden zijn geconfronteerd met het ergste dat je een mens kunt aandoen: de totale onverschilligheid”.
Waarom is het lichaam van een dode toch zo belangrijk? De dood "berooft een mens van alle eigenschappen”. Heuts stelt daar een andere kant tegenover: "Deze anonimiteit van de dood wordt deels ook overwonnen door nabestaanden. Niet voor niets zetten we een dood lichaam niet zomaar bij het vuilnis; we wassen een dode, kleden hem aan, en gedenken zijn leven en naam bij een uitvaart. We weten dat de dood onvermijdelijk het leven uitwist, tegelijkertijd verzetten we ons tegen de gedachte dat daardoor dit leven geen zin had. Een goed uitvaartritueel is de bemiddeling tussen gedenken en in gedachte levend houden, en tegelijkertijd loslaten en afsluiten. Gedenken is niet alleen afsluiten, maar ook hernieuwd levend houden, al is het slechts in gedachten en rituelen. Het is onze manier om de dood te overwinnen, zonder hem te verloochenen”.
[bron foto: www.jappie.eu]
