Als iemand sterft is er zowel verdriet en emoties als een hoop te regelen. In de ene familie of vriendenkring heeft men van alles voor kunnen bereiden, bij de ander is het overlijden een overval en moeten in rap tempo veel besluiten genomen worden. Gelukkig zijn er in Nederland uitvaartondernemers die daar doorgaans prima begeleiding in kunnen geven. Draaiboeken, procedures en nog veel meer ander houvast. Er komt een goed geoliede machinerie op gang om de uitvaart zo veel mogelijk naar wens te laten verlopen. We hebben controle op wie er uitgenodigd wordt, wat er gebeurt, wat er te zien is, wie mag komen spreken (en hoe lang) en kijken etc.
Een uitvaart als die van Nelson Mandela, wij zouden er een immense stress van krijgen. Niet zozeer vanwege al die wereldleiders, koningshuizen en hoogwaardigheidsbekleders die er op af kwamen, met alle beveiliging van dien. Het was vooral heel open en gastvrij – kenmerkend voor de Zuidafrikaanse manier van begraven. Dus ook die van Mandela. "Iedereen is welkom. Wie wil komen, mag komen. Wij versturen geen uitnodigingen voor begrafenissen, dat strookt niet met onze cultuur”. En zo hadden wij er gewoon bij kunnen zijn, in het stadion. Waar men een volgepakt stadion verwachtte, bleven nog vele plaatsen leeg. Er waren vele en ellenlange speeches – het ging er niet om wat je zei maar dat je er was of – voor regeringsleiders - dat je iets zei. Ik geloof niet dat er veel Zuidafrikanen stress over hebben gehad. Voor ons oogt het nogal chaotisch en ongeorganiseerd, riskant zelfs. En toch...die ontspannenheid en gastvrijheid, de tijd nemen voor afscheid zonder aan de klok gebonden te zijn, het is niet erg als er iets mis (wat is mis?) gaat of anders loopt. Wij kunnen soms wel een snufje meer Zuidafrikaanse mentaliteit gebruiken.
